پژوهش و نوآوري

 رنگ در قرآن
 

رنگ­های سفید، زرد، سرخ، سبز و سیاه در قرآن مجید نام برده شده­اند. سفید در قرآن به نام «بیض، ابیض، بیضاء» و غیره به کار رفته و سبز با عبارت­های «خضر، اخضر، خضرا و مخضره» آمده است. برای زرد، واژه «صفر، اصفر، مصفراً» و برای سرخ، «احمر و حُمر» و برای سیاه، «سوداً، مسوده، سود، تسود و اسودت» به کار رفته است. واژه «مدهامه» نیز به معنای سبز تیره در قرآن به کار رفته است.

واژه هایی که برای رنگ به کار رفته، «لون» و «الوان» است که هم به معنای رنگ و هم به معنای درجات مختلف رنگی است. «صبغ و صبغه» نیز به معنای مطلق رنگ است. البته نه رنگ مادی، بلکه رنگ به تمام معانی عرفانی و دینی آن مانند: «صبغه الله؛ رنگ الهی».

یک _ سفید و سیاه

در قرآن آمده است:

کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتّی یَتَبَیّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ اْلأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ اْلأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ… . (بقره: 187)

بخورید و بیاشامید تا بر شما رشته «خط» سفید از رشته «خط» سیاه بامدادی آشکار شود.

در مورد سفیدی (رستگاری) و سیاهی (گمراهی) چهره­ها در قیامت نیز گفته شده است:

یَوْمَ تَبْیَضّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدّ وُجُوهٌ… .

روزی که گروهی روسفید و گروهی روسیاه باشند. (آل عمران:106)

تفسير نمادهاي ديني
مشخصات كتاب:
سرشناسه : طوسي، محسن
عنوان و نام پديدآور : تفسير نمادهاي ديني / محسن طوسي؛ تهيه كننده مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما.
مشخصات نشر : قم: دفتر عقل، ۱۳۸۶.
مشخصات ظاهري : [۵]، ۱۷۵ ص.
فروست : مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما؛ ۱۲۳۳.
شابك : ۱۸۰۰۰ ريال : 978-964-2761-03-6
يادداشت : كتابنامه: ص. [۱۷۱] - ۱۷۵؛ همچنين به صورت زيرنويس.
موضوع : شعاير و مراسم مذهبي
موضوع : روزهاي خاص – شعاير و مراسم مذهبي
موضوع : زيارتگاه هاي اسلامي
شناسه افزوده : صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران. مركز پژوهشهاي اسلامي
رده بندي كنگره : BP۲۵۷/ط۹ت۷ ۱۳۸۶
رده بندي ديويي : ۲۹۷/۷۲
شماره كتابشناسي ملي : ۱۲۰۷۷۰۸
ص:1

عناوين اصلي كتاب شامل:
اشاره؛ پيش گفتار؛ فصل اول:كليات؛ فصل دوم:رويكرد تفسيري نمادهاي اسلامي؛ فصل سوم:نمادهاي اسلامي؛ فصل چهارم:همراه با برنامه­سازان؛ كتاب­نامه

چکیده

خدای سبحان برای هدایت بشریت، علاوه بر عقل پیامبرانی را فرستاد؛ در میان این حجت های الهی، پیامبران بزرگ: (حضرت نوح، ابراهیم، موسی وعیسی(علیه السلام)) بودند که گستره تبلیغی شان جهانی بوده است .آنان برای راهنمایی انسان ها و دعوت به یکتاپرستی با توجه به شرایط زیستی، فرهنگی، جغرافیایی و اقتضای زمان ، روش های مشابه و به ظاهر گوناگون داشتند.

این پایان نامه با استفاده از روش کتابخانه ای و نرم افزارهای علوم اسلامی، می کوشد با بهره گیری از آیات قرآن کریم، روایات اهل بیت(علیهم السلام)، تفاسیر دانشمندان امامیه و عامه، کتاب های تاریخی و … رازهای این روش های مشابه و متافهت را بررسی کرده تا با تبیین روش های خاص آن بزرگواران جهت رسیدن به رشد و تعالی جامعه جهانی استفاده کرد.

واژگان کلیدی: پیامبران بزرگ الهی (علیهم السلام)، روش تبلیغ، قرآن کریم، شباهت و تفاوت، حکمت، مناظره و استدلال، موعظه.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                 صفحه

مقدمه.. 1

فصل نخست : کلیات.. Error! Bookmark not defined.

أ: طرح تحقیق.. 3

ب: تبیین موضوع.. 3

ج: اهمیت و ضرورت تحقیق.. 3

د: اهداف تحقیق.. 4

ه: پیشینه تحقیق.. 4

و: سوال اصلی.. 4

ز: پرسش های فرعی.. 4

ح: پیش فرض های تحقیق .. 5

ط: فرضیه.. 5

ی: مفاهیم و متغیرها.. 5

ک: روش تحقیق و روش گردآوری اطلاعات.. 6

ل: گرفتاری ها و محدودیت های تحقیق.. 6

فصل دوم: مفهوم شناسی.. 7

أ: مراد از تبلیغ.. 8

ب : اهداف تبلیغ.. 9

د: عناصر تبلیغ.. 9

1-2-4-1- پیام دهنده.. 10

1-2-4-2-پیام گیرنده.. 10

1-2-4-3-پیام و محتوای تبلیغ.. 10

فصل سوم: شیوه های تبلیغی پیامبران بزرگ الهی    11

گفتار یکم: حکمت و معرفت.. 12

أ: حضرت نوح(علیه السلام).. 13

3-1-1-1-پرسش و ایجاد زمینه تفکر.. 14

3-1-1-2-یادآوری نعمت های الهی.. 14

3-1-1-3-عدم درخواست مزد.. 14

ب: حضرت ابراهیم (علیه السلام).. 15

3-1-2-1-پرسش و ایجاد زمینه تفکر.. 15

3-1-2-2-معرفی رب حقیقی از طریق یادآوری نعمت های الهی    17

گفتار دوم: موعظه و پند(تبشیرو انذار)    18

أ: حضرت نوح(علیه السلام).. 19

ب: حضرت ابراهیم(علیه السلام).. 21

گفتار سوم: مناظره و استدلال.. 22

أ: حضرت نوح(علیه السلام).. 22

ب: حضرت ابراهیم (علیه السلام).. 24

3-3-2-2-مذاکرات حضرت ابراهیم (علیه السلام) با نمرود    25

3-3-2-3-مناظره حضرت ابراهیم (علیه السلام) با ستاره پرستان، ماه پرستان و خورشید پرستان.. 26

نتیجه گیری.. 29

پیشنهادها.. 30

فهرست منابع.. 31

شورای سیاست گذاری حوزه‏های علمیه خواهران

مرکز مدیریت حوزه‏های خواهران

معاونت پژوهشاستان کردستان

    شهرستان قروه مؤسسه الزهراء (سلام الله علیها)

 شیوه های تبلیغی انبیا بزرگ الهی (حضرت نوح ،ابراهیم (علیهما السلام)) در قرآن کریم

استاد راهنما:

 حجة الاسلام و المسلمین جناب آقای رستمی

نگارنده:

صفوراعبدالملکی

 
1397

شورای عالی حوزه علمیه قم

مرکز مدیریت حوزه­های علمیه خواهران

معاونت پژوهش

عنوان:

نیت خیر و شردر آیات و روایات

استاد:

حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای رستمی

نگارنده:

زینب پارسا

بهار 1396

چکیده

نیت عبارت است از قصد و اراده انجام کاری به فرمان خدا یا نزدیک شدن به خدا است. منتهی نیت بر دو قسم است خیر و شر که در این نوشتار به بررسی نیت خیر و شر از دیدگاه آیات و روایات پرداخته شده است که برخی از آیات به طور مطلق اهمیت نیت را گوشزد کرده، برخی دیگر نیت­های های پلید و انگیزه­های نفسانی اشاره می‌کند و آیات دیگری که تأکید دارد که نیت فقط برای خدا باشد. و همچنین به رابطه نیت با عمل پرداخته شده که ارزش کارها بر پایه نیت می­باشد. زیرا نیت پاک و الهی به عمل ارزش می­دهد. در مقابل نیت نادرست و آلوده عمل را تباه و بی‌ارزش می­سازد. همچنین به بیان مراتب به آثار نیت خیر و شر از جمله آنها نیت و انگیزه حرام که به دو صورت می­باشد یکی نیت متزلزل که به ذهن خطور می کند ولی به مرحله عمل نمی­رسد گناه محسوب نمی­شود و مورد مغفرت الهی می‌باشد به صورت دیگر نیت ثابت است که برخاسته از اعتقاد فردی می­باشد که معمولاً منجربه اقدام و عمل خواهد شد که چنین نیتی گناه محسوب می‌شود و موجب کیفر خواهد شد. نیت ریایی که هدف جلب توجه و خودنمایی می­باشد که چنین نیتی باطل می­باشد. نیت مباح نیز علاوه بر قصد قربت انگیزه‌های مباح ضمیمه می­شود که چندان ضروری به صحت  نیت نمی‌زند ولی بهتر است که نیت خالص و فقط برای خدا باشد و در پایان به آثار دنیوی نیت خیر و شر از دیدگاه روایات پرداخته شده است.

 کلید واژه : نیت ،خیر، شر

فهرست مطالب

فصـل اول. 2

کلیـات تحقیـق. 2

1- بیان مسئله.. 3

2-  اهمیت و ضرورت.. 3

3-  پیشینه موضوع.. 3

4- روش تحقیق.. 4

5- سوالات تحقیق.. 4

6- فرضیه.. 4

 مفهوم شناسی. 5

معنی لغوی نیت. 5

معنای اصطلاحی. 5

فصل دوم. 6

ماهیت نیت خیر و شر از دیدگاه. 6

آیـات و روایـات. 6

فصل سوم. 10

رابطه نیـت با عمل. 10

گفتار اول: ارزش کارها بر پایه نیت ها.. 11

گفتار دوم: اخلاص در عمل. 12

فصل چـهارم. 15

مراتب و آثار نیت خیر وشر. 15

گفتار اول: نیت و انگیزه های حرام.. 16

  گفتار دوم: نیت ریایی. 18

گفتار سوم: نیت مباح. 20

نتیجه گیری. 22

منابع و مآخذ. 23

در تاريخ 97/02/24 امتحان تئوري و عملي كارگاه جست و جوي تخصصي در پايگاههاي اطلاع رساني در مركز تخصصي الزهرا (سلام الله عليها )  با حضور استاد زارعي برگزار گرديد .

تربیت عبادی در قرآن

استاد راهنما

سرکار خانم دکتر صغری ملاولی

پژوهشگر

زینب عربیان،فاطمه شیخ جعفری،راحله اسفندیاری

چکیده:

یکی از برنامه های دین اسلام برای رسیدن انسان به سعادت و قرب الهی، «عبادت و بندگی» است، چرا که عبادت یکی از نیازهای واقعی و اساسی است که ریشه در اعمال جان و فطرت بشر دارد و اسلام آن را به منزله یک برنامه جامع تربیتی برای پرورش و تکامل روح و روان انسان برنامه ریزی کرده است.

از این رو یکی از ابعاد علمی و اخلاقی قرآن شیوه تربیت عبادی آن است ، تربیت عبادی، یعنی«آموزش عبادات به متربیان و متعهد کردن آنان به انجام آنها» و به دیگر سخن:«تربیت عبادی» به معنای ایجاد تدریجی و گام به گام روح عبادت و بندگی پروردگار عالم در فرزندان است.

در این تحقیق سعی شده است تا با بیان مبانی،ابعاد، اهداف، ویژگی ها و موانع تربیت عبادی مبتنی بر آیات قرآن تصویری از نحوه و چگونگی تربیت عبادی قرآن و روش قرآن را در رشد دادن و تربیت انسانها در مسیر عبودیت و بندگی بیان کند، از این رو، بعد از مفهوم شناسی عبادت و تربیت به مبانی تربیت عبادی در قرآن همچون؛ خدامحوری، فقر ذاتی انسان، ابعاد تربیت عبادی از قبیل عقلانی، جسمانی و اجتماعی-سیاس بودن عبادت، اهداف تربیت مانند لقاء الله، ویژگی تربیت عبادی خاضعانه، خالصانه، عالمانه، عاشقانه و… و نیز موانع و آسیبهای تربیت عبادی پرداخته شده است.

اگر انسان در مسیر عبادی و بندگی خدا به طور صحیح و نظامند گام نهد و آن را تداوم بخشد، به اهداف والایی دست پیدا می یابد و یکی از مهمترین و اساسی ترین هدف تربیت عبادی رساندن انسانها به مقام والای قرب و لقای الهی است.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

مقدمه. 1

فصل اول:کلیات

1-1 تعریف و تبیین موضوع. 3

1-2 اهمیت و ضرورت. 3

1-3 اهداف و فواید. 4

1-4 فرضیه پژوهش.. 4

1-5 پیشینه تحقیق. 5

1-6 سوالات تحقیق. 5

1-7 روش تحقیق. 6

1-8 محدودیت‌ها و مشكلات تحقیق. 6

فصل دوم:مفهوم شناسی

2-1 تربیت. 8

2-1-1 معنای لغوی تربیت. 8

2-1-2 معنای اصطلاحی تربیت. 9

2-2 عبادت. 10

2-2-1 معنای لغوی عبادت. 10

2-2-2 معنای اصطلاحی عبادت. 11

2-3 عبد. 11

2-3-1 معنای لغوی عبد. 11

2-4 اطاعت. 11

2-4-1 معنای لغوی اطاعت. 11

2-4-2 معنای اصطلاحی اطاعت. 11

فصل سوم:فلسفه عبادت و مبانی تربیت عبادی در قرآن

3-1 خدامحور بودن نظام خلقت. 13

3-1-1 شیوه اندیشیدن در صفت خالقیت خدا 13

3-1-2 نظم حیرت انگیز عالم گواه وجود خداست. 15

3-2 فقر ذاتی انسان و غنی بالذات بودن خداوند عالم.. 17

3-2-1 فلسفه عبادت. 18

3-2-2 فطرت توحید. 26

3-3 خداوند، خالق ، مدبر و مربی موجودات عالم و احوالات آنها 27

3-3-1 خدا، بهترین مدبر 28

3-3-2 عزّ قدس الهی. 29

3-3-3 مسئولیت انسان در برابر خدا 31

3-3-4 ربوبیت الهی. 35

فصل چهارم: ابعاد تربیت عبادی در قرآن

4-1 عبادت عقلانی. 38

4-1-1 عقل. 38

4-1-2 ضرورت عقلی نیایش.. 38

4-1-3 عقل، رابطه الهی. 39

4-1-4 بینایی عقل. 40

4-1-5 نورانیت عقل. 41

4-1-6 عقل و بندگی. 42

4-1-7 پرورش تعقل اخلاقی در کنار پرورش تعبد. 44

4-1-8 راه زدودن غفلت عقل پس از تبعیت از هوای نفس.. 46

4-1-9 حکومت عقل. 47

4-2 عبادت جسمانی. 48

4-2-1 رابطه روح و جسم در قیامت. 48

4-2-2 عبادت زبان. 49

4-2-3 عبادت اعضاء و جوارح. 49

4-2-4 عبادت شکم. 50

4-2-5 عبادت(پاکدامنی) 50

4-2-6 نماز 50

4-2-7 روزه. 51

4-2-8 خمس و زکات. 51

4-2-9 جهاد. 52

4-2-10 امر به معروف و نهی از منکر 52

4-3 عبادت اجتماعی، سیاسی. 53

4-3-1 نماز جمعه. 53

4-3-2 اهمیت نماز جمعه. 54

4-3-3 حج. 56

4-3-4 انتخابات. 60

4-4 راه های عبادت. 63

4-4-1 تفکر در آفرینش.. 64

4-4-2 کسب و کار 66

4-4-3 آموختن دانش.. 67

4-4-4 نیکی به والدین. 69

4-4-5 خدمت به مردم. 71

4-4-6 انتظار حکومت عدل جهانی. 72

نتیجه گیری. 75

فهرست منابع. 76